Aktuelnosti | SŠUP | 11.11.2024.
Državni praznik Dan primirja u Prvom svetskom ratu u Republici Srbiji obeležava se u spomen potpisivanja primirja između Sila Antante i Nemačke. To se dogodilo tačno u 11 časova, 11. novembra 1918. godine u malom francuskom gradiću Kompijenu. Time je okončan, do tada jedan od najvećih ratova u istoriji, u kome je učestvovalo preko 60 miliona vojnika, a ubijeno preko 15 miliona i ranjeno 22 miliona ljudi. Konačni mirovni sporazum je potpisan u Versaju 28. juna 1919. godine. Iz tih razloga je poznat i pod imenom Veliki rat.
Neposredni povod za rat je bio atentat na austrugarskog prestolonaslednika, nadvojvodu Franca Ferdinanda u Sarajevu 28. juna 1914. godine, koga je ubio član organizacije Mlada Bosna, Gavrilo Princip. Objava rata Austrougarske Srbiji, dovelo je do toga da veći deo Evrope do kraja avgusta 1914. godine obuhvati vihor rata. Veliki rat je uzrokovao velike podele na tlu starog kontineta. Sa jedne strane Sile Antatne su činile Francuska, Velika Britanija, Rusija, Japan, Srbija i Crna Gora, da bi im se 1915. godine pridružila Italija, 1916. godine Kraljevina Rumunija i 1917. godine SAD i Grčka. Centralne sile su činile Nemačka, Austrougarska, da bi im se u oktobru 1914. godine pridružila Osmansko carstvo, a nešto kasnije i Kraljevina Bugarska. Do kraja velikog rata, neutralnost su sačuvale Holandija, Švajcarska, Španija i skandinavske države.
Proboj Solunskog fronta 15. septembra 1918. godine, označio je početak kraja Prvog svetskog rata. Oporavljena srpska vojska je potpomognuta francuskom savezničkom armijom, nezadrživo napredovala ka severu, da bi 1.novembra oslobodila Beograd.
Veliki rat je dramatično promenio političku kartu Evrope. Nestala su četiri carstva: Nemačko, Austrougarsko, Osmansko i Rusko, a na mapi su se pojavile nove nacionalne države: Čehoslovačka, Poljska, Austrija, Mađarska, Kraljevina SHS, Finska, Estonija, Letonija, Litvanija i Albanija. Teritorijalno uvećane, iz rata su izašle Kraljevine Rumunija, Grčka, Danska i Italija.
Prema podacima Konferencije mira u Parizu 1919. godine, Srbija je izgubila 1.247.435 ljudi, odnosno 28% od ukupnog broja stanovnika. Od ovog broja poginulo je ili umrlo od rana i epidemije 402.435 vojnika. Prilikom prelaska preko Albanije umrlo je 77.455 vojnika, u borbama na Solunskom frontu 1916—18. godine 36.477, pobijeno ili umrlo u zarobljeništvu 81.214, a 34. 781 vojnika umrlo od rana ili bolesti na teritoriji Srbije 1915. godine. Što se tiče civilnog stanovništva, gubici su iznosili
845.000. Od 200.000 građana koji su pošli za vojskom preko Albanije poginulo je ili umrlo preko 140.000 ljudi. U ovom ratu, Srbija je izgubila 53% muške populacije, u najproduktivnijem periodu života (između 18 i 50 godina). Usled razaranja industrijskih postrojenja, rudnika i saobraćajnica, naša zemlja je regresirala 180 industrijskih godina.
Ovaj državni praznik se u Republici Srbiji proslavlja od 2012. godine. Kao glavni motiv za amblem ovog praznika koristi se cvet Natalijine ramonde, endemična biljka koju. je u okolini Niša otkrio dvorski lekar Sava Petrović, a koja je svoj naziv dobila po imenu kraljice Natalije Obrenović. Ovaj cvet je u botanici poznat i kao cvet feniks, jer nakon zalivanja, iako sasušena, ona ponovo dobija životnu snagu, zeleni i cveta. Ona simbolično predstavlja srpsku vojsku, narod i državu, koja nakon ogromnih žrtava ponovo vaskrsava i pobeđuje. Osim ovog, u amblemu se pojavljuje i motiv trake Albanske spomenice (zelene i crne boje), koja se nalazi iznad cveta.
Ovako su naši učenici obeležili Dan primirja u Prvom svetskom ratu u SŠUP.
